Στα πλαίσια της Διαπίστευσης Erasmus+ (2022-1-EL01-KA121-SCH-000054983) πραγματοποιήθηκε κινητικότητα των εκπαιδευτικών του Γυμνασίου Αρχανών στη Φλωρεντία της Ιταλίας κατά το χρονικό διάστημα από 20 Μαρτίου ως και 25 Μαρτίου 2023. Η κα Σκυβαλάκη Χρυσοβαλάντη, εκπαιδευτικός ΠΕ06, και η κα Σταυρακάκη Ειρήνη, εκπαιδευτικός ΠΕ02, παρακολούθησαν το επιμορφωτικό σεμινάριο που διοργάνωσε ο φορέας Europass Teachers Academy με θέμα “We Are All Special : Inclusion and Support for Students with Special Needs In and Out of the Classroom”. Στην ομάδα συμμετείχαν άλλοι 10 εκπαιδευτικοί και μια κλινική ψυχολόγος από την Πορτογαλία, τη Μαδέρα, τη νήσο Ρεουνιόν, τη Δανία και τη Γερμανία. Στόχος του σεμιναρίου ήταν η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σχετικά με τις ειδικές εκπαιδευτικές και συναισθηματικές ανάγκες των μαθητών με διάγνωση δυσλεξίας, υπερκινητικότητας και διάσπασης προσοχής (ADHD), παιδιών στο φάσμα του αυτισμού κτλ. Ταυτόχρονα δουλεύτηκαν σε βάθος τεχνικές συμπεριληπτικής μάθησης (cross cutting strategies) που μπορούν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες μάθησης και ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών συνολικά, ανεξάρτητα από το αν έχουν ή οχι διάγνωση.
ΔΕΥΤΕΡΑ 20 ΜΑΡΤΙΟΥ
Κατά την πρώτη μέρα του επιμορφωτικού σεμιναρίου η εκπαιδεύτρια καλωσόρισε τους συμμετέχοντες και πραγματοποιήθηκαν βιωματικά παιχνίδια γνωριμίας, ανταλλαγής απόψεων και προβληματισμών. Με βάση όσα συζητήθηκαν έγινε παρουσίαση του προγράμματος που θα ακολουθούσε τις επόμενες ημέρες και το οποίο συνδεόταν άμεσα με τους προβληματισμούς που εκφράστηκαν από την ομάδα. Ξεκινώντας από τις βασικές ψυχολογικές ανάγκες όπως αυτές ορίζονται από τη Θετική Ψυχολογία (αυτονομία, σύνδεση, παιχνίδι, νόημα) οδηγηθήκαμε στην έννοια της Θετικής Εκπαίδευσης (Positive Education). Η Θετική Εκπαίδευση ενεργοποιεί τον εγκέφαλο (mindset) αλλά δεν ταυτίζεται με τις ακαδημαϊκές ικανότητες και επιδόσεις. Είναι μία διαδικασία η οποία επιτρέπει στα παιδιά να αναπτυχθούν, να εξελιχθούν, να πολλαπλασιάσουν τις δυνατότητές τους και να “ανθίσουν”. Ο σχεδιασμός των εκπαιδευτικών προγραμμάτων (curriculum) αφορά το “μέσο παιδί” το οποίο έγινε σαφές ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Είμαστε όλοι διαφορετικοί και υπάρχει ποικιλομορφία μέσα στις σχολικές τάξεις. Με ποικιλομορφία λοιπόν χρειάζεται να σχεδιάζουμε τα μαθήματά μας, κινητοποιώντας την περιέργεια των μαθητών και αναζητώντας τις δυνάμεις τους. Ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του έναν φορέα γνώσης αλλά ως κάποιον που διευκολύνει την πρόσβαση των παιδιών σε αυτήν. “Πίσω από κάθε αρνητικό συναίσθημα υπάρχει μία ανάγκη που περιμένει να εκπληρωθεί” (Tamara Pflug).
ΤΡΙΤΗ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ
Καθώς τα μαθήματα του σεμιναρίου θα πραγματοποιούνταν το απόγευμα ο φορέας είχε διοργανώσει ξενάγηση στο ιστορικό κέντρο της πόλης με στόχο τη γνωριμία με τον πολιτισμό, την παράδοση και την ιστορία της Φλωρεντίας .
Κατα την δεύτερη μέρα η ομαδα ασχολήθηκε με την αναγκαιότητα για ευελιξία στην συμπεριληπτική εκπαίδευση, τα εμπόδια στη μάθηση και τον σχεδιασμό συμπεριληπτικού μαθήματος. Αναφέρθηκαν οι ομάδες τις οποίες αφορά η συμπεριληπτική εκπαίδευση και η διαφορά συμπεριληπτικής τάξης από την τάξη ένταξης. Έγινε διεξοδική παρουσίαση αναφορικά με τις Οδηγίες για την Συμπερίληψη (Guidelines for inclusion, UNESCO 2005) και συζητήθηκαν τα εμπόδια που ίσως αντιμετωπίζουν οι μαθητές που έχουν διάγνωση δυσλεξίας, διάσπασης προσοχής κτλ. Τα τρία στοιχεία – κλειδιά της συμπερίληψης είναι η Παρουσία (Presence), η Συμμετοχή (Participation) και η Επίτευξη (Achievement) σύμφωνα με τις δυνάμεις που έχουν όλοι οι μαθητές. Η ομάδα κατανόησε ότι υπάρχουν πολλαπλά μέσα για να επιτευχθεί η δέσμευση των μαθητών, οι αναπαραστάσεις της γνώσης και η δυνατότητα για δράση και έκφραση από μέρους τους. Σύμφωνα με το πλαίσιο UDL (Universal Design for Learning ) ένας εκπαιδευτικός χρειάζεται να εστιάζει στους στόχους (Τι θέλω να μάθουν οι μαθητές μου;), στην ποικιλία (Ποιοι είναι οι διαφορετικοί δρόμοι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος από τους μαθητές μου;), στα εμπόδια προς την μάθηση (Πώς να αλλάξω το μάθημά μου;). Παρουσιάστηκαν διαφορές διατομεακές στρατηγικές (cross cutting strategies) για την μάθηση όπως: η τεχνική KUDO, η διαβαθμισμένης δυσκολίας δραστηριότητα, η τεχνική jigsaw και ο πίνακας με επιλογή εργασιών (Choice board assignment), το εισιτήριο εξόδου (exit ticket). Τονίστηκε ο ρόλος της ανατροφοδότησης για τον εκπαιδευτικό ώστε να μειωθούν τα εμπόδια στη διαδικασία του μαθήματος. Για παράδειγμα: τι χρειάζεται να διδάξω ξανά, πού χρειαζόταν να επαναλάβω οδηγίες, χρειαζόταν να δείξω στους μαθητές πώς να κάνουν κάτι που έχω ήδη διδάξει κτλ.
ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΜΑΡΤΙΟΥ
Κατά την τρίτη μέρα η ομάδα των συμμετεχόντων ασχολήθηκε με την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, η οποία είναι έννοια καίρια για τη συμπερίληψη και έχει μεγαλύτερο εχθρό την επίκριση. Έγινε σαφές ότι τελικά όλοι μοιραζόμαστε τα ίδια συναισθήματα, διαφέρουμε μόνο ως προς το βαθμό που τα βιώνουμε. Με βάση τις ανάγκες που προέκυψαν από τη συζήτηση των συμμετεχόντων, το υπόλοιπο της τρίτης ημέρας η ομάδα ασχολήθηκε με το φάσμα του αυτισμού (τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αυτή την διάγνωση, την ψυχολογική κατάρρευση (meltdown) και το συναισθηματικό μπλοκάρισμα (shutdown), τις αρχές – κλειδιά για την αποκλιμάκωση ή πρόληψη μιας κρίσης). Έγινε εκτενής αναφορά σε τεχνικές μάθησης που αφορούν τόσο τις ακαδημαϊκές όσο και τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο να μπορέσουμε να διακρίνουμε τα ξεσπάσματα οργής (tantrum) από μία συναισθηματική κρίση.
ΠΕΜΠΤΗ 23 ΜΑΡΤΙΟΥ
Η τέταρτη μέρα της επιμόρφωσης ξεκίνησε με μία εισαγωγή στην ενσυνειδητότητα (mindfulness) ως ένας τρόπος αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο τάξης. Η πρακτική αυτή μας βοηθάει στο να είμαστε παρόντες (“εδώ και τώρα”) και ενισχύει ικανότητες αυτορρύθμισης των παιδιών. Αφού έγινε μία επανάληψη στα θέματα που συζητήθηκαν την προηγούμενη μέρα η επιμορφώτρια έκλεισε το θέμα του φάσματος του αυτισμού με μερικές ακόμη διατομεακές (cross-cutting) στρατηγικές, όπως αυτή της οπτικής σκέψης (visual thinking strategy). Στη συνέχεια εμβαθύναμε στην Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ADHD : Attention Deficit Hyperactive Disorder) εξετάζοντας τα είδη της, τα εμπόδια στην μάθηση, στις δυνάμεις και στις δυνατότητες που έχουν αυτά τα παιδιά. Η συγκεκριμένη ομάδα κινητοποιείται έντονα εάν η εργασία τούς παρέχει ενδιαφέρον και εξάπτει την περιέργειά τους, ενώ ταυτόχρονα μία καλά οργανωμένη σχολική αίθουσα τούς βοηθά να αντιμετωπίζουν τη δυσκολία που έχουν με την βραχύχρονη μνήμη. Προτάθηκαν στρατηγικές όπως η οπτική σκέψη (visual thinking), τα γραφήματα (graphic organizers), η τεχνική pomodoro, τα διανοητικά διαλείμματα (brain break). Φυσικά η ποικιλία των μέσων προς τη γνώση, η θετική ανατροφοδότηση σε διαπροσωπικό επίπεδο αλλά και η τεχνολογία (ICT tools) λειτουργεί υποστηρικτικά στην επίτευξη ακαδημαϊκών στόχων και την ανάπτυξη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων. Ο εκπαιδευτικός υπηρετεί καλύτερα τον ρόλο του αν λειτουργεί ως διευκολυντής προς τη γνώση παρά ως πάροχος.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΜΑΡΤΙΟΥ
Η τελευταία μέρα μαθημάτων ξεκίνησε με την εμβάθυνση στην δυσλεξία. Δόθηκαν διευκρινίσεις για την ορολογία που την αφορά και στην διαφορετικότητα με την οποία είναι σχεδιασμένος ο εγκέφαλος των δυσλεξικών ατόμων. Έγιναν βιωματικές ασκήσεις για να μπορέσουν οι συμμετέχοντες να κατανοήσουν τι βλέπουν τα παιδιά όταν διαβάζουν, ποιες είναι οι προκλήσεις οι οποίες έχουν στην μάθηση και με ποιες τεχνικές ο εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει. Για παράδειγμα η καλά οργανωμένη αίθουσα διδασκαλίας και τα διαφορετικά υλικά, φύλλα εργασίας με συγκεκριμένες γραμματοσειρές και σαφείς οδηγίες, η χρήση τεχνολογικών μέσων κάνουν τη γνώση προσπελάσιμη. Το τελευταίο θέμα το οποίο αναπτύχθηκε αφορούσε την κοινωνικοσυναισθηματική μάθηση (social emotional learning). Παρουσιάστηκαν τα βασικά σημεία της “μη βίαιης επικοινωνίας” (non violent communication), όπως τα έθεσε ο Rosenberg, και έχουν ως κεντρική έννοια την ερώτηση “Τι χρειάζεσαι;”. Οι καλές και αρμονικές σχέσεις μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την ευημερία των μελών της.
Τα μαθήματα τελείωσαν μέσα σε ευχάριστο και συγκινητικό κλίμα με την απόδοση των πιστοποιητικών της επιμόρφωσης. Η κα Maddalena Bucciarelli, μία εξαιρετικά καταρτισμένη, έμπειρη και ευαισθητοποιημένη εκπαιδεύτρια ανατροφοδότησε την ομάδα των συμμετεχόντων με θετικά σχόλια.
ΣΑΒΒΑΤΟ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ
Η μέρα αφιερώθηκε σε πολιτιστική δραστηριότητα οργανωμένη από τον φορέα υποδοχής και περιελάμβανε επίσκεψη στην περιοχή Chianti της Τοσκάνης. Βασικός στόχος των προγραμμάτων Erasmus+ είναι η ενίσχυση του αισθήματος του “ανήκειν” στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, η γνωριμία με τον πολιτισμό άλλων μελών – κρατών ως βασικό μέσο για την εξάλειψη του ρατσισμού, των διακρίσεων και της ξενοφοβίας.
